Przejdź do treści głownej
Umów się0
Blog
O nasHistoria markiMediaKontakt
SpecjaliściJak umówić wizytę?Efekty współpracyZrób testCennik
AkademiaMoje kursy
1 luty 2025

Jak odzyskać kontrolę nad apetytem?

Czas czytania: 3 minuty
Owoce, warzywa, jedzenie, mózg, Układ nagrody, Zachowania żywieniowe, zaburzenia odżywiania,

Małgorzata Judek-Bobowska

Psychodietyk, Dietetyk kliniczny, Psycholog in spe

Czym jest układ nagrody?

Mózg to niezwykły narząd w ludzkim ciele. Waży około półtorej kilograma, a liczba połączeń neuronowych w mózgu przekracza ilość gwiazd w naszej galaktyce. Dzięki temu mózg ma zdolność do przetwarzania ogromnej ilości informacji oraz podejmowania skomplikowanych decyzji. W jego wnętrzu zachodzi wiele procesów, które mają kluczowe znaczenie dla naszego zachowania, motywacji i odczuwania przyjemności. Układ nagrody, będący częścią układu limbicznego w mózgu, odgrywa centralną rolę w stymulowaniu nas do działania. W artykule przyjrzymy się układowi nagrody oraz wpływom na zachowania związane z jedzeniem. Zrozumienie tego mechanizmu może pomóc w lepszym radzeniu sobie z problemami z odżywianiem.

Dopamina, układ nagrody

Jak działa układ nagrody?

Układ nagrody w mózgu działa poprzez skomplikowaną sieć struktur i neuroprzekaźników, czyli chemicznych substancji przenoszących sygnały między komórkami układu nerwowego. Układ nagrody odgrywa kluczową rolę w regulacji uczuć przyjemności, motywacji i działania. Nasza skłonność do wybierania i spożywania określonych pokarmów również jest tym silnie uwarunkowana.  

Dopamina, zwana hormonem przyjemności, jest głównym neuroprzekaźnikiem zaangażowanym w mechanizm układu nagrody. Badania sugerują, że dopamina może mieć większe znaczenie w kształtowaniu motywacji do uzyskania nagrody niż w odczuwanej przyjemności, jaka wiąże się z nagrodą. Oznacza to, że nasza motywacja do dążenia do satysfakcji często opiera się na oczekiwaniu pozytywnych doświadczeń, a nie na samym odczuwaniu euforii, gdy tą nagrodę otrzymujemy.

Mechanizmy te są szczególnie ważne w kontekście jedzenia, gdzie przyjemność związana z posiłkiem może prowadzić do uzależnienia od jedzenia jako formy nagrody, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Z drugiej strony, zaburzenia odżywiania i związane z tym poważne ograniczenia lub przewlekłe nadmierne spożycie jedzenia mogą dodatkowo nasilać reakcje związane z dopaminą w mózgu prowadząc do jeszcze większego rozregulowania układu nagrody. 

Od przyjemności do cierpienia

Ludzkie pragnienia są nierozerwalnie związane z silnymi emocjami, które towarzyszą doznaniom przyjemności. W momencie, gdy doświadczamy pozytywnych emocji, jak radość czy satysfakcja, nasz organizm uwalnia neuroprzekaźniki, takie jak dopamina, co prowadzi do odczuwania przyjemności. Jednak przyjemność może zamienić się w cierpienie, gdy nasze pragnienia prowadzą do uzależnień lub nadmiernych niekorzystnych zachowań, które zamiast szczęścia, wywołują negatywne konsekwencje emocjonalne lub fizyczne. 

Często staramy się unikać dyskomfortu i szukać ucieczki w działaniach przynoszących poprawę samopoczucia. Ta dynamika między przyjemnością, a cierpieniem jest kluczowa w kształtowaniu nawyków żywieniowych. Osoby, które doświadczają większej ilości stresu mogą sięgać po jedzenie jako formę pocieszenia, co prowadzi do błędnego koła, w którym jedzenie staje się środkiem do zaspokojenia głodu emocjonalnego, a nie tylko fizycznego. Z innej strony, zaburzenia odżywiania i związane z tym poważne ograniczenia lub przewlekłe nadmierne spożycie jedzenia mogą dodatkowo nasilać reakcje związane z dopaminą w mózgu prowadząc do jeszcze większego rozregulowania układu nagrody. 

Zrozumieć swój umysł

Zjawisko neuroadaptacji jest kluczowe dla zrozumienia, jak tolerancja rozwija się w odpowiedzi na różne impulsy. Gdy regularnie stymulujemy układ nagrody poprzez wysoko przetworzone jedzenie, alkohol czy inne substancje uzależniające, nasz mózg adaptuje się do tych bodźców.

W wyniku tego, wrażliwość na stymulację maleje, co oznacza, że potrzebujemy coraz intensywniejszych lub częstszych bodźców, by osiągnąć ten sam poziom przyjemności.

To zjawisko zmniejszania wrażliwości prowadzi do coraz większego uzależnienia i poszukiwania nagród. Neuroplastyczność mózgu odgrywa tu znaczącą rolę – mózg potrafi się przekształcać i znaleźć nowe ścieżki aktywacji układu nagrody, co może być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Na szczęście istnieje szereg technik, które mogą pomóc radzić sobie z rozregulowanym układem nagrody. Przy pomocy cierpliwości, zaangażowania i uwagi jesteśmy w stanie przywrócić równowagę i odzyskać naturalną wrażliwość na zdrowe przyjemności w codziennym życiu.

Reset układu nagrody

Aby przywrócić równowagę w układzie nagrody, korzystne może być przeprowadzenie psychicznego detoksu. Obejmuje to eliminację lub ograniczenie bodźców, które prowadzą do nadmiernej stymulacji układu nagrody. Warto przy tym zadbać o odżywienie mózgu i ciała poprzez zdrową, zrównoważoną dietę, co przyspiesza proces regeneracji. Ruch i regularna aktywność fizyczna są także niezbędne, ponieważ wspierają produkcję endorfin, naturalnie poprawiając nastrój. Warto również wspomnieć o sile spokoju – techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja, mogą pomóc w redukcji stresu, co sprzyja regulacji układu nagrody i ogólnej poprawie zdrowia psychicznego. 

Zrozumienie funkcjonowania układu nagrody w mózgu oraz wpływów, jakie wywierają na nas emocje, jest kluczowe w radzeniu sobie z zachowaniami żywieniowymi oraz innymi aspektami życia. Utrzymanie równowagi pomiędzy pragnieniem przyjemności, a odpowiedzialnością za własne zdrowie stanowi fundament zdrowego stylu życia. Kluczem jest rozwijanie świadomości swoich emocji i reakcji na różne bodźce, co pozwala na podejmowanie trafnych decyzji. Znalezienie harmonii między przyjemnością, a dyscypliną może prowadzić do zdrowszego podejścia do jedzenia, lepszego samopoczucia oraz większego ogólnego szczęścia. Dążenie do zachowania balansu w życiu, zarówno w sferze fizycznej, jak i emocjonalnej, jest niezbędne do osiągnięcia długotrwałego dobrostanu.

Zobacz również

Przejdź do bloga
Kobieta z zaburzeniami odżywiania, anoreksja, bulimia, napadowe objadanie się, biorąca leki przeczyszczające, ma przed sobą talerz, trzyma leki na łyżeczce, siedzi przy stole, obok ma szklankę wody
Psychodietetyka

Niebezpieczne strategie w zaburzeniach odżywiania

Dla osób z zaburzeniami odżywiania, które odczuwają silną potrzebę kontrolowania swojej masy ciała, stosowanie środków przeczyszczających może być sposobem na zachowanie lub zwiększenie poczucia kontroli. Takie działania pozwalają na tymczasowe złagodzenie lęku i złudne poczucie “panowania nad sytuacją”.

Czytaj dalej
Psychodietetyka

Co przyczynia się do Twojego podjadania?

Dlaczego podjadamy? Podjadanie, które kiedyś pełniło rolę mechanizmu przetrwania w warunkach ograniczonej dostępności pożywienia, stało się poważnym problem zdrowotnym w obecnych czasach, przyczyniając się do zaburzeń odżywiania i otyłości. W przeszłości, gdy dostęp do żywności był niepewny, podjadanie pełniło funkcję zabezpieczenia przed głodem i pomagało przetrwać okresy niedoboru żywności. Włączenie przekąsek do codziennej rutyny pozwalało ludziom […]

Czytaj dalej
Psychodietetyka

Leczenie zaburzeń odżywiania u osób z insulinoopornością

Co to jest insulinooporność? Insulinooporność, to stan w którym komórki organizmu tracą wrażliwość na insulinę – kluczowy hormon regulujący poziom cukru we krwi – jest coraz bardziej rozpoznawanym problemem wśród osób z zaburzeniami odżywiania. W kontekście leczenia anoreksji, bulimii, czy kompulsywnego objadania się, insulinooporność może znacząco komplikować terapię, wymagając wszechstronnego wsparcia, w tym dietoterapii w […]

Czytaj dalej
Przejdź na bloga

Wybierz specjalistę

Małgorzata Judek-Bobowska

Psychodietyk, Dietetyk kliniczny, Psycholog in spe

  • Anoreksja
  • Brak kontroli nad jedzeniem
  • Brak motywacji
  • Bulimia
  • Cukrzyca typ 2
  •   ...  

Najbliższy termin:

Pobieramy dane...

Więcej terminów

Iga Czopek

Psychodietetyk, Dietetyk

  • ADHD
  • Anoreksja
  • Brak kontroli nad jedzeniem
  • Bulimia
  • Cukrzyca typ 2
  •   ...  

Najbliższy termin:

Pobieramy dane...

Więcej terminów

Agnieszka Kłysz

Psychodietetyk, Dietetyk

  • Anoreksja
  • Brak kontroli nad jedzeniem
  • Bulimia
  • Cukrzyca typ 2
  • Dorośli
  •   ...  

Najbliższy termin:

Pobieramy dane...

Więcej terminów

Sylwia Prawdzik

Psycholog, Psychoterapeuta CBT, Psychodietetyk, Dietetyk

  • ADHD
  • Anoreksja
  • Brak kontroli nad jedzeniem
  • Brak motywacji
  • Bulimia
  •   ...  

Najbliższy termin:

Pobieramy dane...

Więcej terminów

Katarzyna Paszkowska

Psychodietetyk, Dietetyk kliniczny, Psycholog in spe

  • Anoreksja
  • Brak kontroli nad jedzeniem
  • Bulimia
  • Dzieci
  • Insulinooporność
  •   ...  

Najbliższy termin:

Pobieramy dane...

Więcej terminów

Barbara Sobolew

Psychodietetyk, Dietetyk kliniczny

  • Anoreksja
  • Bulimia
  • Cukrzyca typ 2
  • Dorośli
  • Dzieci
  •   ...  

Najbliższy termin:

Pobieramy dane...

Więcej terminów